ધી ફોલ્ટ ઈન અવર સ્ટાર્ઝ: જો તું મેરા હમદર્દ હૈ, સુહાના હર દર્દ હૈ...

જિંદગી કુત્તી કમિની ચીજ છે. એનો સ્પેલિંગ Lથી નહીં Cથી શરૂ થવો જોઈએ. એ જેટલું આપે છે એનાથી હજારગણું લુંટી લે છે. એણે પસંદ કરેલા પાત્રોની પથારી ફેરવવા એ કંઈ બાકી નથી રાખતી. એનામાં કંઈ બાકી રહેવાય નથી દેતી. પણ તોય, તોય સાલીને સલામ કરવી ઘટે. એનાં દર્દને દિલ દઈ દેવું ઘટે. દિલે લગાડવું ઘટે. એની બેરૂખીનેય બથ ભરવી ઘટે, ને એની બેવફાઈને પણ બોસા કરવી ઘટે. કારણ???

...કારણ કે રૂંવે રૂંવે દઝાડતી એની દાસ્તાનોમાં ક્યાંક મીઠી વિરડીય ફૂટે છે. પ્રેમની પરબેય બંધાય છે. એના પિંઢારીપણાને એટલા માટે માફ કરી દેવું પડે કે એ દર્દ આપે છે તો હમદર્દ પણ આપે છે. આંસુ આપે છે તો લૂંછનારેય આપે છે. પણ...

... પણ તોય એના પેલા પસંદ કરેલા પાત્રો પ્યાસા જ રહે તો? બધુંય પામીને પણ અધૂરા રહે તો? 'પુરે સે ઝરા કમ' રહે તો? તો ફોલ્ટ કોનો, જિંદગીનો? એણે પસંદ કરેલા પાત્રો નો? કે દૂર 'આસ્માં મેં કહીં' ટમટમતા એમના સ્ટાર્ઝનો? હા, ફોલ્ટ એમનો, સ્ટાર્ઝનો. ફોલ્ટ એમના સ્ટાર્ઝનો...


***

હેઝલ ગ્રેસ લેન્કાસ્ટર. જિંદગી શરૂ થયા પહેલાં જ આથમવાના એંધાણે અભડાવેલી કિશોરી.ચારેય બાજુ જિંદગીના જંગલ વચ્ચે થાઈરોડ કેન્સરને કારણે સુકાઈ રહેલી અમેરિકન ટિનેજર. ઘર અને હોસ્પિટલ એ જ એની જિંદગી. દિવસ આખો બોરિંગ ટીવી શોઝ જોવા અને દિવસમાં ત્રણ વખત 8 પ્રિસ્ક્રિપ્શન ડ્રગના ડોઝ લેવા. વારંવાર એકની એક બૂક વાંચ્યા કરવી અને વિચાર્યા કરવું. મૃત્યુ અંગે વિચાર્યા કરવું. એ જીવતી નથી જીવવાની વેઠ ઉતારે છે. જિંદગી એને ઢસડતી હોય એમ એ ઓક્સિજનની કેન્યુલા ટેન્કને ઢસડ્યા કરે છે. સૂરજ ઉગે છે. બારી બહાર દુનિયા આળસ મરડીને ઉભી થાય છે. પંખીઓ ચહેકવા લાગે છે. રાત પડે છે. આસ્માનમાં સિતારા ટમટમવા લાગે છે. પણ એની જિંદગીમાં કંઈ ફેર પડતો નથી.
    
હેઝલની જિંદગી જીવતી નથી, વિતાવે છે. એની લાઈફમાં એવું કંઈ જ નથી કે જેને જીવ્યું કહી શકાય. એના પેરેન્ટ્સને લાગે છે કે હેઝલ ડિપ્રેશનનથી પીડાય છે. પણ, ના એ ડિપ્રેશનથી નહીં 'જિંદગી'થી પીડાય છે. એમને છે કે હેઝલનું ડિપ્રેશન એ કેન્સરની સાઈડ ઈફેક્ટ છે. પણ હેઝલ એને કેન્સરની નહીં, મૃત્યુની આડઅસર માને છે. હેઝલ મરી રહી છે અને એને એ ખબર છે. મરવાની બીકે એનું જીવવાનું છૂટતું જાય છે. હેઝલની જિંદગીનાં શાંત પડી ગયા પાણીમાં લહેર ઉઠે અને એકલી અટુલી રહેવાને બદલે કેટલાંક મિત્રો બનાવે એવું ઈચ્છતા પોતાના પેરેન્ટ્સની ઈચ્છાને વશ થઈને એ કેન્સર પેશન્ટ્સના સપોર્ટ ગૃપમાં એન્ટર થાય છે. એ બોરિંગ સપોર્ટ ગ્રુપ જ એની જિંદગીનું સૌથી મોટું ટર્નિંગ પોઈન્ટ બની જાય છે. અહીં જ એની મુલાકાત કુત્તી કમિની જિંદગીની બીજી બાજુ સાથે થાય છે. મોહબ્બત સાથે થાય છે. જીવનભર દર્દથી નવાઝનારી જિંદગી હેઝલની મુલાકાત તેના હમદર્દ સાથે કરાવે છે. અહીં હેઝલ ઓગ્સ્ટસને મળે છે.

મિલ હી જાયેંગા કભી દિલ કો યકીન રહેતા હૈ,
વો ઈસી શહર કી ગલીયો મેં કહીં રહેતા હૈ.
-અહમદ મુસ્તાક

ઓગ્સ્ટસ વોટર્સ. બોન કેન્સરને કારણે પોતાનો એક પગ ગુમાવી દેનારો ટીનએજ ટેમ્પ્ટેશન. ઓગ્સ્ટસની જિંદગી પણ કેન્સરનો ભોગ બની છે. પણ આ બંદો નોખી માટીનો છે. એ જિંદગી જીવવાનું જાણે છે. કેન્સર સાથે પણ અને એની સાઈડ ઈફેક્કટ સાથે પણ. એ મિત્રો બનાવે છે. વીડિયો ગેમ્સ રમે છે. ડ્રાઈવિંગ ટેસ્ટમાં ચાર વખત ફેઈલ થયા બાદ પણ ગાડી ચલાવે છે. પોતાના ખાસ મિત્ર આઈઝેકને એની ગર્લફ્રેન્ડ ડીચ કરે તો એની કાર પર ઈંડા ફેકવા એ આઈઝેકને ઉશ્કેરે છે. એ સિગારેટ પીવે છે પણ એને સળગાવતો નથી. ખાલી દાંત વચ્ચે રાખે છે. જીવલેણ સિગારેટને દાંત વચ્ચે દબાવી દેવાનો આનંદ ઉઠાવે છે. એનો આ જ મેટાફોર એની જ઼િંદાદિલીની દાસ્તાન રજૂ કરે છે.  if you feel the rainbow, you have to deal with rain એ ગસની ફિલોસોફી છે.

મેરે રુકને સે મેરી સાંસે ભી રૂક જાયેંગી,
ફાંસલે ઔર બઢા દો કે મેં ઝિંદા હું અભી.
-સુદર્શન ફકિર

ઓગ્સ્ટસ અને હેઝલ પર મિત્રતાની દેવી કૃપા વરસાવે છે. બન્ને વચ્ચે દોસ્તી બંધાય છે. હેઝલ ગઝને પોતાની ફેવરીટ બૂક 'એન ઈમ્પેરિયલ એફ્લિક્શન' વાંચવા આપે છે. આ પુસ્તક એક કેન્સર પીડિત છોકરીની દાસ્તાન છે અને એટલે જ હેઝલને એ પોતિકી લાગે છે. હેઝલ માટે ઓગ્સ્ટસ બૂક વાંચે છે. એ જ સુરજ ફરી ઉગે છે. બારી બહારની એ જ દુનિયા આળસ મરડીને ઉભી થાય છે. પંખીઓ પહેલા જેવા જ ચહેકવા લાગે છે. રાત પડે છે. આસ્માનમાં એ જ સિતારા ટમટમવા લાગે છે. પણ, હવે હેઝલની જિંદગીમાં લહેર ઉઠે છે. હેઝલનું ધ્યાન વારેઘડીએ ફોન પર જાય છે. એના કાન ફોનની બિપ સાંભળવા સણસણવા લાગ્યા છે. એને ગસનો અવાજ સાંભળવો છે. એની આંખોને ગસનો મેસેજ વાંચવો છે. પ્રેમમાં પડવાની સૌથી સરળ આ નિશાનીઓ. તમારા અસ્તિત્વ પર કોઈ છવાવા લાગે. 24 કલાકમાં 25 કલાક એના વિચારોમાં જ વીતે. ગઝ હેઝલની હસ્તી પર હાવી થવા લાગે છે. હેઝલ પોતાની હાલત ભૂલવા લાગે છે. એ ગઝને ચાહવા લાગે છે.

રફ્તા રફ્તા વોહ મેરી હસ્તી કા સામાન હો ગયે,
પહલે જા, ફિર જાન-એ-જાન, ફિર જાન-એ-જાના હો ગયે.
-તસલીમ ફાઝિલ

આ દરમિયાન અચાનક અંત આણી દેતી જિંદગીની જેમ હેઝલે આપેલી બૂકનો એન્ડ પણ અચાનક જ આવી જાય છે. ગઝને આ વાત અકળાવે છે અને હેઝલને મુંઝવે છે. એમ્સ્ટર્ડમમાં નિરાશ્રિત જીવન જીવતા બૂકના મિસ્ટિરિયસ લેખક વેન હાઉટેનનો ગઝ કોન્ટકેક કરે છે. રહસ્ય પરથી પડદો ખાનગીમાં જ ઉઠાવવાની શરત રાખ્યા બાદ ગઝ અને હેઝલ એમ્સટર્ડમ જવાનું નક્કી કરે છે. પણ ફોરેન વિઝિટ માટે પૈસા ક્યાં? જેટલા પૈસા હતા એ તો લાન્કાસ્ટર દંપત્તિએ હેઝલની ટ્રીટમેન્ટ પાછળ ખર્ચી નાખ્યા. હેઝલને લાગે છે કે એની એના ફેવરિટ લેખકને મળવાની વિશ ક્યારેય પૂરી નહીં થઈ શકે. કોઝ વર્લ્ડ ઈઝ નોટ વિશ ગ્રાન્ટિંગ ફેક્ટરી. વિશ્વ વિશ ગ્રાન્ટિંગ ફેક્ટરી નથી પણ હેઝલ જેના માટે વિશ્વ હતી એ તો છે જ ને. ગસનો હેઝલ પ્રત્યેનો પ્રેમ એમ્સટર્ડમની ટિકિટના સ્વરૂપે ઉભરાય છે.

હેઝલ, ઓગ્સ્ટસ, અને હેઝલની મોમ, ત્રણ દિવસ માટે એમ્સ્ટર્ડમ જાય છે. પણ અહીં વેનને મળવાનો ઉત્સાહ બૂમરેગ સાબિત થાય છે. પિયક્કડ, સનકી લેખક ટીનએજ કપલ સાથે તોછડાઈ કરે છે, અપમાન કરે છે. પણ હીરા માટે વખણાતું યુરોપનું આ શહેર બન્નેના દિલ ઝગમગાવી દે છે. અહીં બન્ને એકબીજામાં ઓગળી જાય છે. દોઢ બે દાયકા સુધી જિંદગીએ આપેલા દર્દ, ઝખ્મોનું સાટું એક ત્રણ દિવસની એમ્સ્ટર્ડમ ટૂરમાં એક સામટું વળી જાય છે.

બઝ્મ એ ખયાલ મે તેરે હુશ્ન કી શમા જલ ગઈ,
દર્દ કા ચાંદ બુજ ગયા, હિજ્ર કી રાત ઢલ ગઈ.
-ફૈઝ અહમેદ ફૈઝ

બન્નેની જિંદગીએ હજુ કરવટ બદલી જ હોય કે ફરીથી તેમના સ્ટાર્ઝ પોતાની ઔકાત બતાવી દે છે. ગઝ પર કેન્સરનો ફરી અટેક થાય છે. ગઝની તબિયત લથડતા લાગે છે. ગઝને સમજાઈ જાય છે કે બસ, હવે કારવાં આગળ નહીં વધે. એ હેઝલ અને આઈઝેકને પોતાની પ્રિફ્યુનરલ યુલજીમાં માટે બોલાવે છે. બસ એના આઠ દિવસ બાદ ગઝ ચાલ્યો જાય છે.

જબ તબિયત કિસી પર આતી હૈ,
મોત કે દિન કરિબ હોતે હૈ.
-નૂહ નારવી


ગઝ ચાલ્યો ગયો પણ એનો પ્રેમ ચાલ્યો ગયો? ના, એનો પ્રેમ હંમેશા હેઝલ સાથે રહેવાનો. ગઝના ફ્યુનરલમાં પેલો ખડુશ લેખક વેન આવે છે અને હેઝલ માટે ગઝે લખેલી યુલજી આપીજાય છે. ગઝે હેઝલ માટે પોતાના મોત પહેલા વેન પાસે લખાવેલો પ્રેમ સંદેશ.

****

પ્રેમ કેટલો મળે એ મહત્વનું નથી. પ્રેમ મળે છે કે નહીં મહત્વનું એ છે. ગઝ અને હેઝલનો પ્રેમ ત્રણ દિવસ કે આઠ દિવસ કે એક મહિનો કે કેટલાંક મહિના પૂરતો જ ભલે હોય, પણ પ્રેમ એ પ્રેમ છે. એ પૈસાની થેલી નથી કે એમાંથી સિક્કા કાઢીને ગણી શકાય. એ લાગણીનો સંમદર છે. દરિયા એ જઝબાત છે. એમા ડૂબવાનું હોય એની ઘનતા માપવાની ના હોય. એના દરેક સ્વરૂપને સામી છાતીએ સ્વીકારવાની તૈયારી હોવી જોઈએ. જેમ ગઝ કહે છે કે ઓહ, આઈ વૂ઼ડન્ટ માઈન્ડ હેઝલ ગ્રેસ, ઈટ વૂડ બી અ પ્રિવિલેજ ટુ માય હાર્ટ બ્રોકન બાય યુ. એને દિવાના બનીને અપનાવાનો હોય, એક શું બીજું દિલ હોત તો એ પણ આપી દેત. તને તોડવા માટે. એવા દિવાનાપન સાથે.

ગઝ માટે મિનિંગફુલ લાઈફનો મતલબ હતો કે લોકો એને યાદ કરે. પણ મહત્વનું શું? તમારા ગયા બાદ લોકો તમને યાદ કરે એ કે તમારા ગયા બાદ પણ કોઈ એક તમને પ્રેમ કરે એ? હેઝલે ગઝની લાઈફ મિનિંગફુલ બનાવી દીધી. એટલા માટે નહીં કે ગઝના મૃત્યુ બાદ એણે તેની યાદ જીવતી રાખી. પણ એટલા માટે કે ગઝનું મૃત્યુ પણ હેઝલના દિલમાં એનો પ્રેમ ઘટાડી ના શક્યું. હા, ગઝ હેઝલને છોડીને ચાલ્યો ગયો. એની અંદરથી કંઈક છીનવી ગયો. કંઈક તોડી ગયો. કેન્સરની પીડાને હંમેશા દસમાંથી નવ નંબર આપનારી હેઝલે પોતાનો દસ નંબર બચાવી રાખ્યો હતો. પોતાના પ્રેમીનું મૃત્યુ એના માટે દસમો નંબર હતું. જિંદગીના ધોમધખતા તાપમાં બે ઘડી હેતના છાંયડે બેસીને વિસામો મળ્યો, ના મળ્યો કે એ છાંયડોય છીનવાઈ ગયો. પૂર્ણતાને આરે આવીને એક પ્રેમ અધૂરો રહી ગયો. પૂરે સે ઝરા કમ રહી ગયો... આસ્માનવાલો સદકે તુમ્હારે...

****

થોડા સમય પહેલા જોન ગ્રીનની ન્યૂયોર્ક ટાઈમ્સ બેસ્ટ સેલર નોવેલ આવી હતી. ધી ફોલ્ટ ઈન અવર સ્ટાર્ઝ. બૂક વાંચવાની ભારે ઈચ્છા હતી પણ બંદાના સ્ટાર્ઝમાં બૂક વાંચ્યા પહેલા એના પરથી બનેલી ફિલ્મ જોવાનું લખ્યું હશે. ફિલ્મમાં વિશુદ્ધ પ્રેમનું તત્વ ઝીલાયું છે. એ હસાવે છે, રડાવે છે. એમા દુઃખ છે, દર્દ છે. પ્રેમ છે. પીડા છે. અને એનાથી વધુ અધૂરપ છે. આસ્માનના સિતારાઓએ સર્જેલી અધૂરપ. એના વાંકે વસુધા પર વેઠતા પાત્રોની અધૂરપ ને એ અધૂરપના આયનામાં ડોકાયા કરતી ફરિયાદ. ધી ફોલ્ટ ઈન અવર સ્ટાર્ઝ... વન ઓફ માય ફેવરીટ મૂવિઝ...


એવરીબડી શૂડ હેવ ટ્રુ લવ, એન્ડ ઈટ શૂડ લાસ્ટ એટ લીસ્ટ એઝ લોંગ એઝ યોર લાઈફ ડઝ
- ધી ફોલ્ટ ઈન અવર સ્ટાર્ઝમાંથી

The Fault in Our Stars
Directed by: Josh Boone
Starring: Shailene Woodley (Hazel Grace Lancaster), Ansel Elgort (Augustus Waters)

*(આ ના તો ફિલ્મ રિવ્યૂ છે કે ના તો સિનેમેટોગ્રાફીની સમજ. અહીં વાત માત્ર પ્રેમની છે. સિનેમામાં

ઝીલાયેલા સ્નેહની દાસ્તાન. મારી કેટલીક મનપસંદ લવસ્ટોરીઝની દાસ્તાન)